سرفه یکی از علائم شایع در اسبهاست که میتواند نشانهای از بیماریهای مختلف تنفسی یا مشکلات محیطی و آلرژیک باشد. این واکنش دفاعی، تلاشی از سوی دستگاه تنفس برای پاکسازی نای و مجاری هوایی فوقانی از ذرات و آلودگیهاست. سرفه ممکن است در هر نژاد یا سنی از اسب دیده شود و گاه به سادگی با یک حساسیت محیطی آغاز میشود، اما در مواردی میتواند نشاندهنده شرایطی جدیتر باشد.
—
علائم سرفه در اسبها
گاهی سرفه در ابتدای ورزش و گرم کردن بدن دیده میشود که میتواند طبیعی باشد. اما اگر سرفه در طول تمرین یا حتی در حالت استراحت ادامه یابد، نیاز به بررسی دامپزشکی دارد.
علائم همراهی که میتوانند نشانه هشداردهنده باشند شامل موارد زیر هستند:
سرفه مکرر هنگام غذا خوردن یا پس از سفر طولانی با تریلر
سرفه هنگام حضور طولانی در اصطبل
ترشحات بینی، بیحالی یا تب
در صورت مشاهده چنین نشانههایی، بهتر است اسب را قرنطینه کرده و با دامپزشک تماس بگیرید.
—
دلایل سرفه در اسبها
علل سرفه در اسبها را میتوان به دو دسته کلی تقسیم کرد: علل عفونی (مسری) و علل التهابی یا محیطی
۱. ذاتالریه (پنومونی)
این بیماری ممکن است در اثر عفونتهای ویروسی یا باکتریایی ایجاد شود یا پس از خفگی و ورود مواد غذایی به ریهها. در کرهاسبهای زیر ۶ ماه، باکتری Rhodococcus مهمترین عامل ذاتالریه محسوب میشود.
۲. ویروسهای تنفسی مانند آنفلوآنزای اسبی
این نوع ویروسها به شدت مسری هستند و علائمی مانند تب، سرفه، ترشحات بینی، بیحالی، کاهش اشتها و ورم پاها ایجاد میکنند. اسبهای جوان بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند و شیوع در مسابقات و نمایشگاهها بسیار محتمل است.
۳. هیوز (Heaves)
یک بیماری مزمن و مشابه آسم در انسان است که در گذشته با نام انسداد مکرر راه هوایی (RAO) شناخته میشد. هیوز باعث تنفس سخت، سرفه و کاهش توان ورزشی میشود.
۴. بیماری التهابی راه هوایی (IAD)
نوع خفیفتری از هیوز است که معمولاً در اسبهای جوان دیده میشود و در حالت استراحت تنفس شدید ایجاد نمیکند. این بیماری ناشی از حساسیت به عوامل محیطی مانند گرد و غبار یا کپک است و در صورت عدم درمان میتواند به هیوز مزمن تبدیل شود.
—
روشهای درمان سرفه در اسبها
درمان هیوز و IAD
در این شرایط تمرکز بر کاهش التهاب است و شامل موارد زیر میشود:
داروهای کورتونی مانند دگزامتازون یا پردنیزون
داروهای ضدالتهاب
برونکودیلاتورها مانند ونتیپولمین
بهبود شرایط محیطی نگهداری اسب
درمان عفونت انگلی
در صورت وجود انگلهای ریوی، از داروهای ضدانگل مانند ایورمکتین یا موکسیدکتین استفاده میشود. گاهی برای کنترل التهاب ناشی از مرگ انگلها، تجویز استروئیدها نیز ضروری است.
درمان نارسایی احتقانی قلب
در این موارد، داروهای ادرارآور مانند لازیکس برای کاهش مایعات تجمع یافته در بدن استفاده میشوند. همچنین ممکن است داروهای کاهشدهنده فشار خون تجویز شوند.
—
بهبود و مدیریت سرفه در اسبها
فرایند بهبودی، بهویژه در موارد شدید، ممکن است هفتهها تا ماهها زمان ببرد. در این مدت تمرین باید محدود شود و تنها با تأیید دامپزشک بهتدریج آغاز گردد.
اسبهایی که بهطور مزمن دچار سرفه هستند (مانند موارد IAD یا هیوز)، نیاز به مراقبت و مدیریت بلندمدت دارند تا بتوانند در وضعیت مطلوب باقی بمانند.
روشهای توصیهشده برای مدیریت محیطی عبارتند از:
مرطوب کردن علوفه برای کاهش گرد و غبار
کاهش زمان ماندن در اصطبلهای بسته
قرار دادن اسب در مکانهایی با تهویه مناسب مانند کنار درب یا پنجره
استفاده از پوشالهای بدون گرد و غبار یا مرطوبسازی آنها
مرطوب کردن کف مانژ تمرین
در صورت عدم مدیریت مناسب، سرفه میتواند منجر به کاهش تحمل ورزشی، افزایش عفونتهای تنفسی و التهاب غیرقابل برگشت ریه شود.
—
سوالات متداول درباره سرفه در اسبها
چرا اسب من سرفه خشک میکند؟
چند بار سرفه خشک در ابتدای تمرین طبیعی است و نشانه تلاش بدن برای پاکسازی مجاری تنفسی از گرد و غبار و ذرات مزاحم است. اما اگر این سرفهها تکراری و مزمن شوند، باید بررسی شوند.
آیا انگل میتواند باعث سرفه شود؟
بله. لارو کرم ریوی به نام Dictyocaulus arnfieldi که معمولاً در بدن قاطر یا الاغ زندگی میکند، میتواند وارد بدن اسب شده و پس از بلوغ، در ریهها باعث التهاب شود. تشخیص آن دشوار است و معمولاً بر اساس سابقه تماس با قاطر یا الاغ و عدم پاسخ به آنتیبیوتیک مشخص میشود. درمان با داروهای ضدانگل انجام میگیرد
